Paylaşılamayan Toprak Türk Basınına Göre (1923-1926) Musul Meselesi

Musul meselesi, batılı devletlere karşı kazanılan Millî Mücadelelenin ardından kurulan yeni Türkiye Cumhuriyetinin, bu devletler karşısında belli bir süre daha mücadele etmek zorundakaldığı en önemli meselelerden biridir. Bu sorun, her ne zaman Türkiyenin gündemine gelse, Musulun İngilterenin yönetimi altındaki Iraka bırakılmasının büyük bir hata olduğu dile getirilmiştir. Ancak, bu yorum geçmişteki tarihi olayları bugünün şartlarında yorumla yaklaşımının bir ürünüdür. Musulun sınırlarımız dışında kalmasını iyi bir şekilde anlamak için, dönemin Türk basınının ve komuoyunun tutumunu, dünyada gelişen olayları ve diplomasiye yön veren ülkelerin temel politikalarını, onlara karşı yürütülen Türk dış politikasını takip etmek ve iyi bilmek gerekir. Bu yapıldığı takdirde, o günkü dünyanın en güçlü dış politika yönlendiricisi olan İngilterenin takip etmiş olduğu sömürgeci petrol ve Ortadoğu siyaseti, işgâlin ardından Musulu elinde tutabilmek amacıyla her türlü diplomasi yöntemine başvurması, Lozandan itibaren takip ettiği ayak sürüme ve hep birlik yerler havale etme politikası ve Türkiyenin içinde bulundğu şartlar daha iyi anlaşılacaktır. Ayrıca, Musul hakkında karar verenlerin, dönemin Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü (Aras)nün ifadesiyle, niçin böyle bir fedakârlığa katlandığı ve bu güne kadar Türkiyenin Musul petrolleri üzerindeki hakkından 500.000 İngiliz Sterlini karşılığında vazgeçtiği yönündeki bilginin yanlışlığı ve bu yanlışlığın nereden kaynaklandığı, Türkiyenin Ankara Antlaşmasından doğan hakların aslında nasıl devam ettiği konusu da açıklık kazanmış olacaktır. Yeni bir Türk Devleti kurmak ve yaşatmak amacıyla o günün şartlarında Misâk-ı Millî sınırları içeresinde olan Musulu bırakmak zorunda kalan ve fedakârlık yapmış olan Mustafa Kemal (ATATÜRK) ve arkadaşları, Misâk-ı Millîden ve Musuldan hiçbir zaman vazgeçmemiştir. Bunu da 1933 yılında Amerikalı General Mc. ARTHUR ile Ankaradaki görüşmesinde ATATÜRK, Allah nasip eder, ömrüm vefâ ederse Musul, Kerkük ve Adaları geri alacağım. Selânik de dahil Batı Trakyayı Türkiye hudutları içine katacağım. şeklinde ifade etmiştir. Bu nedenle, Musulun Mustafa Kemal (ATATÜRK)in bitmeyen rüyası olduğunu söylemek mümkündür.