Halil Rıfat Paşa Dönemi ve İcraatı 1827-1901 - Nurettin Birol - Cedit Neşriyat

Halil Rıfat Paşa, 1876 yılından, Dahiliye Nazırlığına tayin edildiği 1891 yılına kadar: Tuna, Kosova, Selanik, Sivas, Manastır ve Aydın Vilayetlerinde valilik yaptı. Sivas, Manastır ve Aydın Valilikleri çok meşhurdur ve bilhassa bu vilayetlerde kalıcı izler bırakmıştır. Bayındırlık, imar ve eğitim-öğretim sahalarında vatandaş-devlet işbirliği sağlayarak hazineye ciddi bir yük getirmeden başardığı işler gerçekleştirdiği hizmetler, buralardaki icraatının en mühim ve yaırıcı vasfıdır. 19. Asrın yüzlerce vali ve sair idarecisi arasında, yol yapımıyla ilgili isim bırakan yegane kişi odur. Bu gün hala, yol yapımı deyince akla Halil Rıfat Paşa isminin gelmesi bundandır. Gidemediğin yer senin değildir sözü ona aittir. Devlet- vatandaş işbirliği sayesinde Sivas ta yaptırdığı yollar ve köylere kadar götürdüğü eğitim hizmetleri ve bu icraat esnasında neşrettiği tenbihnameleri çok ünlüdür. Manastır Vilayetinde eşkıyaya karşı verdiği mücadelede aldığı tedbirler ve tatbikata koyduğu yepyeni usüllerle imar ve bayındırlık kadar kamu güvenliği ve asayiş konularında da sadece kendi devrinin idarecileri için değil, bilahare yetişen idareci nesilleri için de bir nevi numune-i imtisal teşkil etmiştir. Aydın Valiliği döneminde giriştiği imar faaliyetinin yanı sıra, matbuat ve neşriyatın gelişmesi yolundaki hizmetleri Cumhuriyet devrine kadar uzanan tesirler bırakmıştır. O devirde Aydın vilayetinin merkez sancağı İzmir şehrimizin Türk basın tarihindeki yerini borçlu olduğu simalardan biri de yine Halil Rıfat Paşadır. İller İdaresi tarihimizde , Onun kadar hayırla yad edilen bir başka idarecinin bulunmayışı boşuna değildir.