Fotoğraf Ve Gerçeklik - İhsan Derman - HayalPerest Kitap

... deklanşöre basıldıktan sonra sözkonusu anın gerçekliği kalmaz. Bu anlamda fotoğrafın içinde yaşanılan zamanı, durdurduğu ya da dondurduğu değil de, sadece öldürdüğü söylenebilir.
Şöyle ki, fotoğrafı çekilen an, çekildikten hemen sonra geçmiş olur. Diğer bir deyişle fotoğrafın çekildiği an olan şimdiki zaman, deklanşöre basıldığı an çekildiği zamana dönüşür. Bu zaman pozlama süresiyle ilgili değildir, çünkü bu zaman üretmenin bir unsurudur. Burada oluşan yanılsama, gerçekliğin elden kaçıcılığını bir anda tutabilmedir.

Fotoğrafta, gerçekliğin şu ya da bu şekilde bir temsilinden çok farklı bir şey, gerçekliğin izi adı verilebilecek bir şey görünür. Ne bir ressamın izlenimi, ne de bir dışavurum, ifade söz konusudur.

Gerçekliğin izi bambaşka bir psikolojidir ve o ana kadarki psikolojinin anlayışının ötesinde görünür. Bu bir oradalık ve şimdiliktir: Işığa duyarlı bir levhanın üzerine kazınmış gerçeklik izleri... Her fotoğrafın, biz hangisi olduğunu bilmesek bile kesin bir tarihi ve mekanı vardır. En azından bundan eminiz şu tarihte ve mekanda çekildiğini, oradaki kişilerin gerçekliğini, izlerinden okuduğumuzu...