Din, Statü ve İtibar (Dini Temsil ve Tipolojiler Üzerine Hac Eksenli Bir İnceleme)

Bugün Türkiyede dini tecrübeyi, tümüyle dini esaslar üzerine temellendirilmiş bazı alışkanlıkların sürdürülmesi veya geleneklerin yaşatılması olarak algılayan kesimlerle, bu tecrübenin gündelik hayatın genel işleyişinde görünüm kazanması ve karar süreçlerinde etkili olması gerektiğini savunanların zihinlerinde, din merkezli itibar kategorilerine ilişkin saygınlık algısı da farklı olmaktadır. Hacı kategorisi, Türkiyede toplumsal yapı ve din ilişkisini ortaya koymada önemli göstergelerden biri olarak önde gelen dinsel itibar kadroları arasında yer almaktadır. Tek bir yaşam biçiminin mümkün olmadığı toplumsal çeşitlilikler içerisinde, kişilerin dini bağlılıklarını ortaya koymada yaygın bir statü olan hacı tipolojisi; geleneksel toplumdan modern topluma geçiş sürecinde yer yer politik yaptırımlarla da zorlanmış bir tarihsel bakiyeyi gündelik referanslarla birlikte ele almaya oldukça elverişli bir dinsel kategori olarak nitelendirilebilir.

Bu kitap, hacılığın geleneksel yapı, söylem ve zihniyet dünyaları ile modern etkilerin dönüştürücü gücü altında çeşitli gerilimlerle karşı karşıya kalarak aşınan dini yaşantılar içerisindeki konumunun, gündelik yaşamın anlam ve kodları ekseninde çözümlenmesi üzerine temellendirilmiştir. Nitekim yer yer müteyakkız bir bilinç üretmiş olan tarihsel sermayeyle birlikte hacılığın itibarını güçlendiren veya zayıflatan unsurlara ilişkin genel yaklaşım biçimlerinin ortaya koyduğu zihinsel harita, Türkiyede dinin statü bileşenleri ve saygınlık kalıpları arasındaki ağırlığını içeren genel kodları ortaya koyabilme niteliğine sahiptir.