Belgelerle Kurtuluş Savaşı - Sarayın İdama Mahkum Ettiği Dahiliye Nazırı Anlatıyor

Ebubekir Hazım Tepeyranın anılarını okurken, tarih kitabı okuyormuş duygusu değil de, Zalimce Bir Yargılama bölümünde bugünü, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları bölümünde sanki yarını okuyormuş duygusu yaşarsanız şaşırmayın... Yüz yıl önceki yaşadıklarımız size çok yakın, çok tanıdık gelecek.

Kurtuluş Savaşında Sovyetlerden gelen 1.100.000 rublelik para yardımının özgün belgesi ilk kez gün ışığına çıkıyor. Günümüz diline uygun biçimde sadeleştirilmiş metniyle bir solukta okuyacaksınız...

İlk kez yayımlanan özgün belge ve fotoğraflarla... Torunu gazeteci-yazar Oktay Akbalın önsözüyle...

Tepeyran, 1864de Niğdede doğdu. Devlet adamı; vali, diplomat, bakan, milletvekili... Romancı, şair, ressam... 50 yılı aşkın süreyle yakın tarihimizin çok önemli konumlarında devlet hizmeti yaptı.

Osmanlı döneminde, İstanbulun İtilaf Kuvvetlerince işgali sırasında Dahiliye Nazırı (içişleri bakanı)... Gericilerin şahlandığı 31 Mart vakası sonrası II. Abdülhamit tahttan indirilip Yıldız Sarayı basıldığında İstanbul şehremini (belediye başkanı ve vali)...

Milli Mücadelede, Sovyetlerin Ankara Hükümetine para yardımı, Mustafa Suphi ve arkadaşlarının ölümü, Koçgiri harekâtı gibi, Kurtuluş Savaşının önemli olaylarının yaşandığı illerde Ankara Hükümeti adına valilik yaptı... Osmanlı döneminde, Bursa valiliği görevinde Mustafa Kemalle temas kurdu; Kuvvayı Milliyeyi destekledi. İstanbul işgal altındayken, Padişah Vahdettinle görüşmesinde, ...güvenilecek biricik güç bundan ibarettir... diyerek, gizli buyruklarla desteklemesi önerisinde bulundu. Vahdettin, aynı düşüncede olduğunu belirttiyse de, Tepeyran, Kuvayı Milliyeye desteği yüzünden tutuklandı. Yıllar öncesinde Yıldız Sarayı yağmasına katıldığı bahanesiyle, Nemrut Mustafa Paşa başkanlığındaki Harp Divanında yargılandı.

İtilaf Devletlerinin askeri gücünü küçümsemişsiniz , Kuvayı Milliyeyi ben dağıtamam, Sadrazam da, Mustafa Kemal Paşa da dağıtamaz, demişsiniz benzeri suçlamalarla sorgulandı. Ölüm cezasına çarptırıldı. Cezası önce hücre hapsine, sonra da Padişah Vahdettin tarafından kürek cezasına çevrildi. Tutukluluğunda sağlığı bozuldu; o günlerde yaşadıklarını gizlice hapishane dışına çıkardığı notlarla kaleme aldı.

Mecliste, Mustafa Kemale destek verip, cumhuriyet rejiminin kabul edilmesi için önerge verenler arasındadır.