Bir Türk Ailesi Rif’at Paşa Sülalesi - Osman Fikri Sertkaya - Bilge Kültür Sanat

Louis Pasteurün 1885te kuduz hastalığına karşı aşı geliştirmesinden sonra Osmanlı Sultanı 2. Abdülhamid Han bakteriyoloji ihtisası için iki doktorunu, Hasan Zühtü Nazif Bey ile Mehmed Rif’at Hüsâmeddin Beyi, Mart 1890 - Ekim 1892 tarihleri arasında Parise gönderir. İki Türk doktor Val-de Grâce Askerî Tıp Okulu (Hastahanesi)nde ihtisaslarını yaptıktan sonra, Pasteur Enstitüsünde Dr. Rouxun nezaretinde kurs görerek kuduz aşısı yapmayı öğrenirler.

Hasan Zühtü Nazif Bey yurda dönüşünden sonra Dr. Hüseyin Remzi Beyin 27 Temmuz 1892de açtığı Telkîhhâne-i Osmânî (Osmanlı Aşı Evi)ne 1894te müdür olarak atanmış, ancak 1897deki Türk-Yunan Savaşında Teselya cephesinde tifüsten ölümü üzerine müdürlüğe 1897-1908 / 1909 yılları arasında Mehmed Rifat Hüsameddin Paşa atanmıştır.

Telkîhhane-i Şâhâne Müdürlüğüne getirilen Dr. Mehmed Rif’at Hüsâmeddin ise 1900de Telkîhhane-î Şahanede bir aşı mektebi açmış ve bu aşı mektebinde haftada bir gün nazarî ve haftada iki gün de pratik ders vermiştir.

Dr. Mehmed Rif’at Hüsâmeddin Telkihhane-i Şâhâne müdürü iken çiçek hastalığı üzerinde araştırmalar yapmış, hattâ çiçek hastalığının seyrini hafifletici bir serum da hazırlamıştır. 1900 (Hicrî 1318) yılında Telkîhhânenin yedi yıllık ilmî mesaisini gösteren Telkîhhâne istatistiğini yayımlamıştır. 127 sahifelik bu eser Türkiye de çiçek aşısı tarihi açısından çok önemli bir kaynak olmuştur.

Veteriner mekteplerinde de bakteriyoloji dersinin okutulmasına ilişkin 2 Şubat 1309 (= 1893) tarihli irade çıkınca, Sultanahmet (Kabasakal Sokağındaki) Mülkiye Baytar Mektebinin Fenn-i Mikrobî hocalığına Paristen yeni dönmüş olan Dr. Mehmed Rif’at Hüsâmeddin atanmıştır. Bu görev 1909da Prof. Dr. Mehmed Rif’at Hüsâmeddin Paşanın üniversite hocalığından ayrılmasına kadar sürmüştür.

Prof. Dr. Mehmed Rif’at Hüsâmeddin Paşa Baytar Mehtebi’nde Mehmed Akif Ersoy’un da hocası olmuştur. Mehmed Akif Ersoy anılarında Rif’at Paşa’nın Louis Pasteır ve kuduz aşısı ile bilgiler verdiğini nakletmektedir.