Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi (Tarihsel Perspektiften Olaylar, Kişiler, Kararlar)

Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin tarihi; olaylar, kişiler ve kararlar üzerinden ele alınmıştır. Öncelikle anayasa yargısının anayasacılık fikri içerisindeki önemi ve Dünyada anayasa yargısının gelişimi değerlendirilmiş, sonrasında Türk Anayasa Mahkemesi 1961 öncesi dönem, 1962-1971 dönemi, 1971-1982 dönemi, 1982-2010 dönemi ve 2010 sonrası dönem olmak üzere beş evreye ayrılarak incelenmiştir. Her dönem kendi içinde Mahkeme başkanlarının görev süreleri dikkate alınarak alt bölümlere ayrılmıştır. Her bir başkan dönemi ise norm denetimi ve bireysel başvuru (1982 Anayasası dönemi için) kararlarından dönemin gazetelerine yansıyanlar belirlenerek özetlenmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

KANUNLARIN ANAYASAYA UYGUNLUK DENETİMİ VE 1961 ANAYASASI ÖNCESİ DÖNEMDE TÜRKİYEDEKİ ARAYIŞLAR

I. Siyasal İktidarın Sınırlandırılması Arayışları (Anayasacılık Hareketleri) ve Anayasaya Uygunluk Denetiminin Ortaya Çıkışı

A. Siyasal İktidarın Sınırlandırılması Fikri ve 1787 Amerika Birleşik Devletleri Anayasası

II. Türkiyede Anayasaya Uygunluk Denetimi Fikrinin Tarihi Gelişimi

A. 1876 Kanun-i Esasi Dönemi

B. 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1921 Anayasası)

C. 1924 Anayasası

İKİNCİ BÖLÜM

1961 ANAYASASI DÖNEMİNDE ANAYASAYA UYGUNLUK DENETİMİ

I. 27 Mayıs 1960 Askerî Darbesi ve 1961 Anayasasının Hazırlanışı

II. Kurucu Meclis Tartışmalarında Anayasaya Uygunluk Denetimi

III. 1961 Anayasasında Anayasa Mahkemesi

A. Üyelerin Seçimi

B. Üyeliğin Sona Ermesi

C. Görev ve Yetkileri

D. Yargılama ve Çalışma Usulü

E. Anayasa Mahkemesi Kararları

IV. 44 Sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun Yasama Meclis(ler)i Görüşmeleri

A. Kanun Önerileri: Hükümet Tasarısı ve Saadet Evrenin Önerisi

B. Genel Kurul Görüşmeleri

V. 1962-1971 Arası Dönemde Anayasa Mahkemesi

A. Mehmet İbrahim Sünûhi Arsanın Başkanlık Dönemi (22.06.1962 13.07.1964)

B. Ömer Lütfi Akadlının Başkanlık Dönemi (7.10.1964 8.7.1966)

C. İbrahim Hilmi Senilin Başkanlık Dönemi (8.7.1966 14.7.1968)

D. Ömer Lütfi Ömerbaşın Anayasa Mahkemesi Başkanlığına Vekalet Dönemi (15.07.1968 - 15.7.1970)

E. İsmail Hakkı Ketenoğlunun Başkanlık Dönemi (15.12.1970 14.07.1971)

VI. 1971-1982 Arası Dönemde Anayasa Mahkemesi

A. Muhittin Taylanın Başkanlık Dönemi (14.07.1971 14.07.1975)

B. Kani Vrananın Başkanlık Dönemi (1.10.1975 13.07.1978)

C. Şevket Müftügilin Başkanlık Dönemi (24.07.1978 07.08.1982)

VII. Anayasa Mahkemesinin 1962-1982 Arası Döneminin Değerlendirmesi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

1982 ANAYASASI DÖNEMİ

I. 1982-2010 Arası Dönemde Anayasa Mahkemesi

A. 1982 Anayasasının Hazırlanma Süreci ve Anayasa Mahkemesi

B. 1982 2010 Arası Dönemde Anayasa Mahkemesinin Öne Çıkan Kararları

II. 2010 Sonrası Dönemde Anayasa Mahkemesi

A. 5982 Sayılı Kanunla Yapılan 2010 Anayasa Değişikliğinde Anayasa Mahkemesi

B. 6216 Sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun

C. 2017 Anayasa Değişikliğinde Anayasa Mahkemesi

D. 2010 Sonrası Dönemde Anayasa Mahkemesinin Öne Çıkan Kararları

III. Anayasa Mahkemesinin 1982-2022 Arası Döneminin Değerlendirilmesi

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

KAYNAKÇA