Suyolcu - Zade Necib ve Divanı - Kadri H. Yılmaz - Gazi Kitabevi

Necîb’in şiirlerinde dinî-tasavvufî bir hava neredeyse sezilmezken, Divandaki şiirlerin sevgili-âşık-rakip üçgeninde yazıldığı söylenebilir. Onun şiirlerinin odağında beşerî aşk vardır. Bu sevgili, şiirlerinin büyük çoğunluğunda geleneğin çizdiği çerçeve içerisinde genel-geçer benzetme ve hayallerle ulaşılamaz” olarak tasvir edilse de; bu asırdaki zihniyet değişimine bağlanabilecek nedenlerle Necîb’in bazı beyitlerinde çerçevenin dışına çıkıp sevgiliyle kavuştuğu, onunla tenhaca Hisar’da buluşup gezintiye çıktığı da görülür. Bazı beyitlerde ise sevgilinin âşıklarını davet ettiği ya da âşıkların davetlerine icabet ettiği görülür. Sevgiliden sonra ise rakip, bir çatışma unsuru olarak onun şiirlerinde önemli bir yer tutar. Sevgiliye ulaşma konusunda önündeki en büyük engel olan rakip ile çoğu zaman çatışan âşığın bazen onun varlığını kabul ettiği ya da sevgiliyle olan yakınlaşması noktasında ona karşı kayıtsız kaldığı görülür.