Sultan Abdülaziz Darbesi ve Sabık Sultanın Ölümü - Günseli Gümüşel - Berikan Yayınevi

Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşanan ihtilal hareketleri arasında Kabakçı Mustafa İsyanı (1807), 31 Mart Ayaklanması (1909) ve II. Abdülhamid’in hal edilmesi ile Bab-ı Ali Baskını (1913) ön plana çıkar. Ancak Sultan Abdülaziz’in ölümüyle sonuçlanan bir darbe de 1876 yılında gerçekleşmiştir. 

Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesi ile Osmanlı sultanlarının deneyimlediği darbeler arasında esasen farklılık vardır. II.Mahmud’un devrine kadar padişah değiştiren güçler Yeniçeri Ocağı ve ulema sınıfıyken, Sultan Abdülaziz kendi iradesiyle yüksek mevkilere atadığı kişiler tarafından hal edilmiştir. Darbeciler millet adına hareket ettiklerini vurgulayarak üstlerinden sorumluluğu atmak istemişlerdir. 

Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesi ve hal’inden bir hafta sonra bilekleri kesilmiş bir şekilde ölmesi ya da öldürülmesi çeşitli çalışmalarda defalarca ele alınmasına rağmen halen aydınlatılmayı bekleyen bir meseledir.

Çalışmamızın amacı, tarih yazımında ortaya çıkan iki temel görüş çerçevesinde bu konudaki tüm kaynakları bir araya getirip olayların gelişimini eksiksiz göstermek, Osmanlı Arşivi belgelerini de kullanarak kaynaklardaki görüşleri karşılaştırmak; alana yeni bir katkı sağlaması bakımından The Times gazetesinin Londra’daki arşivinden alınan haberleri inceleyerek, o dönemde dünya kamuoyunu oluşturma görevini üstlenen gazetenin, Sultan Abdülaziz’in hal’ine ve ölümüne nasıl baktığını anlayabilmektir.