Osmanlı Devletinde Deniz Ticareti (1908 - 1914) - Özlem Yıldız - Tarihçi Kitabevi

Sanayi Devrimi fabrikalar, demiryolları, buharlı gemileriyle Avrupayı kısa sürede değiştirdiği gibi, sömürünün araçlarını da yaratmıştı. Bu araçların Osmanlı Devleti’ne uzanması da çok sürmeyecekti. Balta Limanı Antlaşması ile Avrupa, Osmanlı ülkesinde daha kolay hareket etme imkânı bulacaktı.

Osmanlı Devleti’nin ticaret filosu kendi kendine yeterli değildi. Bu boşluğu fırsat bilen yabancı bandıralı gemiler Osmanlı iç denizlerinde cirit atıyordu. Bu durumun farkında olan Osmanlı Devleti, ticaret filosunun yetersizliği ve kapitülasyonlardan dolayı ses çıkaramıyordu. İttihat ve Terakkinin ekonomide milli iktisat politikasını benimsemesi etkisini kısa sürede deniz ticareti alanında da gösterdi. Milli bir deniz ticaret filosu oluşturulması fikri basında sık sık yer buldu. İttihat ve Terakki bir yandan deniz ticaret filosunu arttırmaya çalışırken bir yandan da kapitülasyon zincirinden kurtulmaya çalıştı. İttihat ve Terakki, Birinci Dünya Savaşına girerken kapitülasyonları kaldırdığını duyurdu. Ancak kabotaja ticaret filosunun yetersizliğinden dolayı geçemedi. İttihat Terakki döneminde büyük bir atılım sonucu filizlenen ticaret filosunun bir kısmı da savaşta kaybedildi. Böylece kabotaj ve kapitülasyonlardan kurtulma ülküsü Türkiye Cumhuriyetine kaldı.