Nokta ve Çizgiden Düzleme - Vasili Kandinski - Arketon Yayıncılık

Kandinskinin biçimler kuramını öne sürdüğü Nokta ve Çizgiden Düzleme adlı kitabı Arketonda!

Soyut sanatın öncülerinden Vasili Kandinskinin, resmin temel öğelerinin dilini çözümlediği ve daha önce çalıştığı renkler kuramının ardından biçimler kuramını öne sürdüğü ünlü kitabı Nokta ve Çizgiden Düzleme, özgün dilinden yapılan çevirisiyle Arketondan yayımlandı. Kandinskinin bu kitabını Hüseyin Tüzün Türkçeye aktardı, editörlüğünü Aykut Köksal gerçekleştirdi. Köksal, kitaba yazdığı sunuş yazısında şunları söylüyor:

20. yüzyıl başında keskin bir kırılma noktasına ulaşan resim, dış dünya gerçekliğini yeniden üretmek yerine kendi iç gerçekliğine döner. İç gerçekliğin sunduğu öğeler resmi kuran ana öğelerdir: renk, leke, nokta, çizgi vb. Böylece resim yeni bir anlam dünyasının peşine düşer, modernist soyut resim bu sürecin getirdiği sonuç olacaktır. İşte tam bu noktada Kandinskinin çifte rol yüklenen bir aktör olarak ortaya çıktığını görüyoruz. Bir yandan kendi üretimiyle modernist resme öncülük yapan bir sanatçıdır, bir yandan da soyut resmin kuramsal arka planını tanımlayan bir düşünce insanı.

Bu bağlamda iki temel metin üretir Kandinski: 1912 tarihli Sanatta Tinsellik Üzerine ve 1926 tarihli Nokta ve Çizgiden Düzleme. İlk kitap renkler kuramı üzerinedir. Bu kitabı savaş yılları izleyecek, Kandinski kuramsal çalışmalarından uzaklaşacaktır. Ancak 1922de Gropiusun daveti üzerine Bauhausda öğretmen olarak çalışmaya başlaması Kandinskinin yaşamında yeni bir sayfa açar. O yıllarda Bauhaus, modernizmin kuramsal konularının tartışıldığı merkez konumundadır. Kandinski kuramsal çalışmalarını geliştirmek için en uygun ortamı bulmuştur, nitekim bu dönemin en önemli ürünü yayımladığı ikinci kitap, yani Nokta ve Çizgiden Düzleme olur. İlk kitabında ele aldığı renkler kuramının ardından bu kez biçimler kuramına eğilir sanatçı.

Bu kitapta Kandinski, nokta, çizgi, düzlem gibi resmin ana öğelerinin çözümlemesinden yola çıkar, bu öğeler arasındaki ilişkiler düzenini ele alan, soyut resmin grammaireini tanımlayan kuramını geliştirir. Kuramının en önemli özelliği son derece yenilikçi ve yaratıcı olmasıdır.

İlk yayınının üzerinden yüz yıla yakın bir süre geçmesine karşın, Kandinskinin biçimler kuramı, modernist sanatı kavramak için önemli ipuçlarını taşımayı sürdürüyor.