Millet Sistemi mi? - Canan Seyfeli - Çizgi Kitabevi Yayınları

Osmanlı gayrimüslimlerinin genel durumlarına bakıldığında ne önce ne de Tanzimat döneminde sistematik bir düzenlemeye gidilmiştir. Bu millet sistemi eleştirilerinde kullanılan bir argümandır ve bununla Osmanlının bir sistemi olmadığı sonucuna varılır. Bu arada Osmanlı Devletinde gayrimüslimlerin idare biçiminin millet sistemi olmadığını da ispatlar. Buna karşın Osmanlının bir sistemi olmadığı her şeyden önce yüzlerce yıllık yaşananları küçümseme, dikkate almama anlamına gelir. Osmanlının gayrimüslimleri idare biçimi millet sistemi mi? Bu tamlamayı eleştiren bu çalışmanın bir önerisi vardır. Osmanlı yüzlerce yıllık dindaşlarının oluşturduğu bir geleneğin takipçisidir. Bu geleneği fetihten önceki durumun korunması geleneği şeklinde ifade etmek mümkündür. Gelenek öncekini takip etme ve takip edilmesi için yenisini üretme şeklinde yürür. Bu Osmanlıda şeriata uyma şeklinde iken şeriatın belirlemediği ancak ona aykırı olmayan yeni yorumlarla şekillenir. Osmanlı bu geleneği yürütme çabasını 1. Dünya Savaşı sonrasında dahi sürdürmüştür.