Kutsal Metin Otorite ve Hakikat - Nasr Hamid Ebu Zeyd - Mana Yayınları

Söylem analizi ile ilgili olarak ifade etmekte yarar bulunan iki temel kaide söz konusudur. Çünkü bu iki kaide, elinizdeki kitapta kullanılan analitik uygulamaların tabiatını belirleyici niteliktedir. Birinci kaide, belli bir tarihsel, kültürel ve medeniyetsel ortam içerisinde üretilmiş olan söylemlerin birbirlerinden bağımsız ya da birbirlerine kapalı olmadıklarıdır. Herhangi bir söylemin diğer bir söyleme karşı uyguladığı ötekileştirme ve yok etme enstrümanları, bu öteki söylemin - değişik yapısal derecelerde- söz konusu söylemin yapısı içerisindeki mevcudiyeti anlamına gelmektedir.

İkinci kaide, bütün söylemlerin, söylem olmaları itibariyle eşit oldukları şeklindedir. Bu durumda herhangi bir söylemin hakikati tek başına kuşattığını, tekelinde bulundurduğunu iddia etmek gibi bir hakkı yoktur, çünkü bunu yaptığı, bu iddiayı seslendirdiği anda, aslında kendisinin sahte bir söylem olduğunu belirtmiş olacaktır. belli bir toplumsal, siyasi ve tarihsel bağlam içerisinde herhangi bir söylem geniş bir yayılma ve hakimiyet alanı bulabilir ve bu durum onun diğer söylemler üzerinde egemenlik kurmasına, onları merkezin dışına itmesine, ilgi alanlarının ve dikkatlerin dışına çıkarmasına sebep olabilir.Ancak insan toplumların tümünü kuşatan kültür tarihi bize şunu öğretmektedir ki belli bir söylemin sağlamış olduğu bu türden bir hâkimiyet ve üstünlük, siyasî baskılar, toplumsal boyun eğdirme faaliyetleri ve en iyi durumda sahte bir kitlesel bilinç oluşturma gibi eylemler üzerinden gerçekleşmektedir. Bu nedenle söylem analizi yöntemi burada –mümkün mertebe- bazı söylemleri dinin tam orta yerine yerleştirmeye, onları insanlara “din”in bizzat kendisi olarak sunmaya yönelik geleneksel olarak yerleşmiş ve medya üzerinden propagandası yapılarak sabitleştirilmiş olan birtakım yanlış ve yanıltıcı etiketlere, yaftalara teslim olmaktan titizlikle uzak duracaktır. Buna ilaveten şunu ifade etmek gerekmektedir ki dinin bizzat kendisi, anlamları bağlam üzerinden yani birer söylem şeklinde belirlenip ortaya çıkan birtakım “metinler”in oluşturduğu bir “metinler bütünü”nden başka bir şey değildir. Söylemin (dinî hitabın) kaynak olarak ilahî olması (ilahî kaynaklı olması), onun tarihsel, kültürel ve toplumsal bağlamı içerisinde bütün problemleri ile birlikte insan dilinde somutlaşan bir ilahî hitap olarak analiz edilebilir olmadığı anlamına gelmemektedir.