İklim Değişikliğine Karşı Yeşil Anayasalcılık - Serkan Köybaşı - On İki Levha Yayınları

İklim değişikliği ile hukuk arasındaki bağlantı genelde sanılandan daha güçlü. Hatta küresel ısınmanın, modernizmin insan-doğa ikiciliği ve hümanizmin insan üstünlüğü fikrinden kaynaklandığı rahatça iddia edilebilir. Bu felsefi temeller üzerinden yükselen burjuvazinin kurmuş olduğu kapitalist ekonomik düzen ve onun koruyucusu olarak ortaya çıkan modern devlet yapılanması bugünkü varoluşsal sorunumuzun kökenlerini oluşturmakta. Bu nedenle, bugün karşı karşıya olduğumuz iklim krizinin mevcut ekonomik, siyasal ve hukuksal düzen sorgulanmadan ve sınırlanmadan çözülmesi mümkün değil. Bunu yapmak ve bilim insanlarının kaldığını söylediği kısa zaman içerisinde toplumlarımızı yeniden doğanın ağlara dayanan yapısıyla uyumlu hale getirmek için anayasalcılık fikrini kullanmalıyız. Nasıl bir zamanlar burjuvazi kralların mutlak iktidarını sınırlamak için doğal hukuk teorisini ve hukukun üstünlüğü ilkesini kullandı, biz de bugün kuvvetler ayrılığını fiilen ortadan kaldırıp bir hegemonya kuran burjuvaziyi iklim adaleti çerçevesinde, yeşil ilkelerle ve yüksek mahkemeler aracılığıyla sınırlamalıyız. Bu kitap, yeşil anayasalcılığın neden zorunlu olduğuna ve nasıl hayata geçirilebileceğine dair bir fikir sunmanın yanında, bu kapsamda, şimdiye kadar dünya genelinde açılan iklim davalarında yüksek mahkemelerin verdiği kararları da inceliyor.

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

I. Mevcut anayasal düzenle iklim değişikliği arasındaki ilişki

A. Anayasal düzeninin ekolojik açıdan tarihsel analizi

1. Kapitalist dönem öncesinde yaşanan bilimsel ve felsefi dönüşüm

a. Batıdaki bilimsel gelişmelerin ekonomik altyapının değişmesindeki rolü

b. Burjuvazinin üzerinde yükseldiği felsefi kavramlar

2. Kapitalizmin gelişimi ve modern devlet ve hukuk sistemiyle arasındaki bağlantı

a. Burjuvazinin ihtiyaçları doğrultusunda ulus-devletin ortaya çıkışı

b. Yeni bir ekonomik sistem olarak kapitalizmin baskın hale gelişi

c. Üretimde fosil yakıtların kullanılmaya başlanmasının toplumsal etkisi

d. İnsan-merkezli anayasal sistemin ortaya çıkışı

e. Burjuvaziyle modern devlet arasındaki organik bağ

B. Antroposenin hukuksal nedenleri ve yarattığı acil durum

1. Hukuksal açıdan iklim değişikliğinin nedenleri

a. Kapitalist ekonomik altyapı ve Antroposen bağlantısı

b. Fosil yakıtlara dayalı toplumsal ve siyasal yapı

2. İklim değişikliğinin yarattığı küresel varoluşsal tehlike

a. Altıncı büyük yok oluş tehlikesi

b. İklim değişikliğinin insanlar üzerindeki etkileri

II. Yeni yeşil bir anayasal düzen kurmak

A. İnsan-merkezli bir hukuk düzeninden doğa-merkezli bir hukuk düzenine geçiş

1. Burjuva hukuk düzeninden yeşil anayasalcılık anlayışıyla çıkış

a. Bilimde yaşanan paradigma değişiminin hukuka yansıtılması

b. Çevresel duyarlılığın doğa-merkezli hukuk talebine evrilmesi

c. Doğa-merkezli bir hukuk sisteminin felsefi temelleri

2. Yeşil anayasalcılığın temel unsurları

a. Sürdürülebilirlik

b. Hak kavramını yeniden düşünmek

c. Doğayla uyumlu bir ekonomik modelin oluşturulması

d. İklim adaleti

e. İyi yaşam ilkesi

B. Doğa-merkezli yeni bir anayasal düzenin kurulmasında yüksek mahkemelerin rolü

1. İklim değişikliği karşısında uluslararası hukuk

a. İklim değişikliğiyle ilgili uluslararası çevresel hukukun gelişimi

b. Uluslararası hukukun iklim değişikliği karşısındaki yapısal sorunları