Gök Tanrı İnancı - Arif Cengiz Erman - Sarmal Kitabevi

Şamanizm olarak adlandırılan Türklerin eski inancı Tengircilik, günüzmüzde halen Sibirya ve Orta Adyada kendi başınabir din olarak sürdürülmektedir. Günümüzde Saha, hakas, Tuva ve Altay Türkleri ile Moğolların kuzey kolu olan Buryatlar Tengricilik olarak anılan bu dine inanan halklardır. Ayrıca Kırgızistan, Kazakistan, Moğolistan gibi ülkelerde Tengrici topluluklarla rastlanmaktadır. Sayıları gittikçe azalmakla birlikte, bu dinin yaklaşık 650.00 kadar insanı inanılmaktadır.

Şamanizmin, bir din mi, yoksa kökü çok eski çağlara dayanan bir kültürü mü olduğu sorunu henüz tam olarak açıklığa kavuşmamıştır. Bugün kabul edilen tez, şamanizm in ata ruhlarınave doğa varlıklarına tapınmaya dayanan eski bir inanç olduğu biçimindedir. Hatta daha ileriye gidip, şamanizmin tek tanrılı dinler gibi bir inanç sistemi olmadığı, diğer dinlerden etkilenmiş ve zamanla kendi kültür kimliğini oluşturmuş bağımsız bir kültür olduğu iddia edilmektedir. Bu iddiada bulunanlara göre şamanizm, ilkel doğa tanrılarının gücüne inanmak-tan ortaya çıkmış bir olaydır. Çünkü akademik ve bilimsel araştırmalar yapmış olan Çin, Rusya, İskandinavya ve Amerika kaynaklı bu kesime göre şamanizm bir dini sistemin özelliklerini üzerinde taşımadığından dolayı, bir din olarak kabul edilmesi mümkün olmayan, kökü tarihin derinliklerine kadar uzanan köklü bir kültür yumağıdır.