Bütün Oyunları Cilt 10 - Bertolt Brecht - Mitos Boyut Yayınları

Schweyk (Ç.: Yücel Erten) Brecht, Grete Reinerin Almanca’ya çevirmiş olduğu, Çekoslovak yazar Jaroslav Haşekin Uysal Asker Schwejkın Dünya Savaşı Maceraları adlı romanı ile 1926/27 yıllarında tanışmıştır. Ayrıca Brecht, Piscatorun 1928de Berlinde sahnelediği Schwejk uyarlamasının çalışmasına da katılmıştır. Piscator kendine ait bu uygulama için şöyle demiştir:Oyun, savaşın bütün karmaşıklığını, hicvin ışığında göstermeli ve mizahın devrimci gücünü ortaya çıkarmalı. Brecht, Schweyk oyununu 1943de yazmaya başlar; ancak 1954te B. Almanyada M. Werkwerthin sahnelemesine kadar oynanamaz. Bu sahneleme için oyunu tekrar elden geçiren Brecht, bu çalışma için oyunun adını Schweyk İkinci Dünya Savaşında diye değiştirir. Çek yazarın romanında Praglı köpek satıcısı Schwejkin Birinci Dünya Savaşındaki maceraları anlatılmıştır. Schwejk, Kupa Meyhanesinde uluorta devlet aleyhinde sözler söyleyince tutuklanır. Poliste hastaneden raporlu bir akıl hastası olduğunu söyler. Schwejk, saşığını ortaya koyarak ve daima büyüklerine saygılı olduğunu öne sürerek, roman boyunca karşılaşacağı Avusturya-Macaristan monarşisinin temsilcilerini devamlı şaşırtır. Öyküdeki birçok olay, çöküş dönemindeki Habsburg Hanedanlığındaki bürokrasiyle, ordunun ve kilisenin tutum ve yalanlarıyla alay etmektedir. Schwejk sonunda kendi isteği ile bu savaşa katılır. Cephedeki olaylar romanın ana eksenini oluşturur. Brechtin uyarlaması romanın çok ötesindedir; figürlerde yapılan değişiklikler, kişilere yeni birçok karakterin eklenmesi ve yeni 2. Dünya Savaşına ait olaylar dizisi, bu uyarlamaya kendine özgü bir karakter kazandırmıştır. Oyun örgüsü, zaman ve mekân olarak, 2. Dünya Savaşında Alman işgalindeki Praga yerleştirilmiştir. Savaş alanı ise, 1942/43 Stalingrad önlerindeki cephedir. Schweyk burada Hitler ile karşılaşır; Hitler kaçacak yer aramaktadır. Oyunun bu son bölümünde Brecht, önceden, Stalingrad savunmasının İkinci Dünya Savaşında bir dönüm noktası olacağını kestirmiş olmaktadır. Schweyk, yer yer fars özellikleri taşıyan bir politik kabare olup Schweyk bir saf halk tipidir; her şeyi görür, anlar, karşısındakiyle inceden alay eder, ama başkaldırmaz. Karşısındakinin saçma düşünce ve davranışlarına sonuna kadar dayanır, bu hali onu komik hale düşürür, böylece onun otoritesini güçsüz kılan bir pasif direniş biçimi uygulamış olur.

Mafi Düşesi (Ç.. Oyun:Filiz Ofluoğlu - Açıklamalar: Ayşe Selen) İngiliz yazar John Websterin 1613/14 yıllarında yazmış olduğu Malfi Düşeşinin Trajedesi adlı oyun ile Brecht 1941 yılında ilgilenmeye başlar. Brechtin Amerikada iken yazdığı bu oyunun metni İngilizcedir; oyunun dili, yayınevimizce çevirisi yapılan özgün Almanca baskısında da İngilizcedir. Brecht, Shakespeare oyunları biçiminde manzum olarak yazdığı bu oyununda, Jakoben Dönemi yazarı Websterin bir eserinden yola çıkmıştır. Webster, Marlowe ve Shakespeareden genç olduğu için bu iki klasik yazarın eserlerini yakından izlemiş olmalıdır. Webster, Rönesans döneminin yazarıdır; mantık ve bilimin öteki yüzünü tema olarak seçmiş özgür insanı odak noktasına koyan dünya görüşünün olumsuz sonuçlarını araştırmıştır. Tragedyaları, akılcılıkla cinayetin, bireysel özgürlükle zorbalığın inanılmaz yakınlığını sergiler. Oyunlar, insan zekâsının, iktidar hırsı, sahip olma tutkusu ve insana özgü içgüdülerin doyurulması için nasıl k&o