Akıldışının Aynasında - Fahrettin Taşkın - Çizgi Kitabevi Yayınları

Aklın dünyayı açıklayacağı varsayılmıştı, ama aklın mutlak olacağı ya da hakikati ifşa edeceği varsayıldığı vakit, tanrının yokluğu da itiraf edilmek zorundadır. Descartesın cogitosunda ortaya çıkan kesinlik, tanrının yokluğudur her şeyden önce. Bu yüzden tanrının ölümünü her ne kadar Nietzsche ilan etmişse de akıl çok daha önce öldürmüştü bu tanrıyı. Bunu söylemek ise Zerdüştteki deliye düştü, bunun için bir deli gerekiyordu da ondan. Zira hiçbir akıl sahibi böyle bir sözü söylemeyi göze alamazdı.

Bundandır ki Descartestan Hegele varane dek aklın gittikçe artan tahakkümünde mutlak olan tanrı değil, aklın kendisiydi. Tanrı mutlak değilse, ona gerek de yoktu. Ama söz konusu düşünürler, tanrıya yine de düşüncelerinde yer verme gereği duydular.