Türkiye - Suudi Arabistan İlişkileri - Mustafa Bostancı - Türk Tarih Kurumu Yayınları

Arap Yarımadasının büyük bölümünü kontrol eden, kanıtlanmış dünya petrol rezervlerinin dörtte birine sahip, İslamın en önemli iki merkezi Mekke ve Medinenin hakimi olan Suudi Arabistan Devletinin kuruluşu ile 1926-1990 arasındaki Türkiye-Suudi Arabistan ilişkileri, özellikle iki ülkeyi yakından ilgilendiren, aynı zamanda bölgeyi de etkileyen önemli olaylar ve karşılıklı ziyaretler çerçevesinde aydınlatılmaya ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.

18. yüzyılın ortalarında 1932 yılına kadar süren Suudi Arabistanın devletleşme sürecinde; 1744te Muhammed bin Suud ile Muhammed bin Abdülvehhab arasında gerçekleştirilen ittifak, Osmanlı Devletinin bu süreçte zayıflamış olması ve bölgedeki İngiliz-Osmanlı rekabeti gibi faktörlerin önemli rol oynadığı anlaşılmaktadır. Özellikle Birinci Dünya Savaşı sürecinde bölgede söz sahibi olmak isteyen İngilizlerin, Suudilere destek vermesi Suudilerin işini kolaylaştırmıştır.

Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşını kaybetmesi ve yıkılması üzerine Necid Emiri İbn-, Suud, Hicazı topraklarına katarak kendisini 1926da Hicaz ve Necid Kralı ilan etmiş, 1932de ise ülkenin ismini Suudi Arabistan Krallığı olarak değiştirmiştir.

Türkiye ile Hicaz ve Necid Krallığı arasındaki diplomatik ilişkiler 1926 yılında kurulmuştur. 3 ağustos 1929 yılında imzalanan Dostluk Anlaşmasıyla da Türkiy, Hicaz ve Necid Krallığının siyasi bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü tanımıştır. Bununla birlikte, iki ülke arasındaki ilişkilerde 1970lerin sonuna kadar kayda değer bir ilerleme sağlanamamıştır. Bu dönem zarfında siyasi bakımdan öenmli sayılabilecek gelişme, Suudi Arabistan Kralı Faysalın, 1966 yılında Türkiyeye ziyaret olmuştur.

1980li yıllarda, ikili ilişkilerde ciddi bir hareketlenme yaşanmıştır. 1984 yılında Cumhurbaşkanı Kenan Evren, 1985 yılında ise Başbakan Turgut Özal Suudi Arabistanı ziyaret etmişlerdir. Suudi Arabistan tarafından ise, 1984 yılında Suudi Arabistan Kralı olan Veliaht Prens Abdullah Türkiyeyi ziyaret etmiştir.