Osmanlıdan Cumhuriyete Muhacir Komisyonları ve Faaliyetleri 1860-1923

Osmanlı Devleti güçlü zamanlarında iskân politikalarını devlet menfaatine uygun kullanırken gücünün azaldığı dönemlerde (XIX. ve XX. yüzyıllar) aynı istikrarı gösterememiştir. Genellikle savaşlar sonrası elden çıkan topraklardan ya da Rus baskısıyla Kafkaslardan gelen muhacir/mülteci (göçmen) sayısının fazla oluşu, ekonomik yetersizlikler, yönetim sorunları ve ulaşım problemleri gibi pek çok etken devletin geniş kapsamlı iskân planlarını hayata geçirmesine engel olmuştur. Buna karşın yine de devlet ve halk mevcut imkânlar çerçevesinde göçmenler için elinden gelen yardımı yapmaya gayret göstermiştir. Yapılan yardımların daha sistemli hale getirilmesi ve göçmenlerin sosyal hayata hızlı birşekilde uyum sağlaması amacıyla muhacir komisyonları kurulmuştu. Yine Türkiye Büyük Millet Meclisi de açılışından itibaren yıllardır devam eden göçmen problemlerini çözmek için benzer faaliyetler yürütmüştür. Elinizdeki çalışmada 1860-1923 yılları arasında göçmenlerle ilgilenen komisyonların kuruluşları, genel teşkilât yapılan, mali durumları, faaliyetleri ve kapatılışları ele alınarak devlet ile göçmenler arasındaki iletişimi sağlayan bu kurumların bütünsel bir bakış açısıyla değerlendirilmesi amaçlanmıştır.