Minyatu¨rlerle Osmanlı’da Dini Hayat (16-17. Yu¨zyıl) - Farjana Akter - Fecr Yayınları

Osmanlı’da din, yalnızca ibadetle sınırlandırılmayıp; Hukuk, eğitim ve du¨zenli yaşam gibi pek çok alana yayılan kapsamlı bir sistem olarak işlevsellik göru¨lu¨yordu. Bu çok yönlu¨ sistem, dönemin görsel sanatlarında, özellikle minyatu¨rlerde belirgin biçimde yansıtmıştır. Minyatu¨rlerde camiler, sıbyan mektebler, vaazlar ve halkın ibadet sahneleri detaylıca resmedilirdi. Temizlik ritu¨elleri, hamam ku¨ltu¨ru¨ ve hijyen anlayışına dair betimlemeler, İslam’ın temizlik prensiplerinin Osmanlı toplumunda nasıl yaşandığını göstermektedir. Eğitim ve ahlaki değerler de minyatu¨rler vasıtasıyla aktarılırdı. Okul sahneleri, öğretmenler ve öğrenciler, Osmanlı’da dini eğitimin önemini vurgularken, eğlence ve gu¨nlu¨k yaşam sahnelerinde ahlaki kuralların işleyişi gözlemlenirdi. Hukuk ve adalet konusunda ise, suç ve cezanın dini temelli hukuk anlayışıyla nasıl uygulandığına dair sahneler dikkat çekerdi. Kadı mahkemeleri, infazlar ve ceza uygulamalarını içeren minyatu¨rler, Osmanlı adalet sisteminin dini kurallarla nasıl şekillendiğini ortaya koymaktadır. Bunların yanı sıra, minyatu¨rlerde Osmanlı padişahlarının dini ve siyasi ritu¨elleri de betimlenirdi. Tahta çıkış törenleri, halifelik vurguları, dini merasimler ve padişahın dini mekanlarla ilişkisi gibi sahneler, Osmanlı yönetiminin dini meşruiyetini gu¨çlendirme çabasını yansıtır. Osmanlı Devleti’nde din, yalnızca bireysel bir inanç meselesi olmanın ötesinde, devletin yönetim anlayışının da temel taşlarından biriydi. Ayrıca, Osmanlı minyatu¨rleri savaşın sadece askeri yönu¨nu¨ değil, fetih sonrası du¨zenin kuruluşu ve esirlere muameleyi de gösteren tarihi belgelerdir. Bu minyatu¨rler, Osmanlı’nın savaş ve fetih anlayışını, esir tutumunu ve devletin genişleme su¨recini anlamamıza yardımcı olan önemli sanatsal ve tarihi kaynaklardır. Bu çalışma, Osmanlı minyatu¨rlerinin sadece sanatsal bir ifade olmadığını, aynı zamanda dönemin dini yaşamını yansıtan gu¨çlu¨ tarihi belgeler olduğunu göstermeyi amaçlar. Minyatu¨rlerdeki imgeler ve sahneler, Osmanlı toplumunun dinle ilişkisini ve dinin gu¨nlu¨k yaşamdan devlet yönetimine kadar olan etkisini anlamamıza katkı sağlayan değerli kaynaklardır.