Anlatıcı Tipolojisi - Ayşe Yücel Çetin - Kitabevi Yayınları

Farklı eyleyen birlikler arasında kurulmuş ilişkiler bütünü olan anlatı, okuyucu tarafından okunan, dinleyicilerce dinlenen, seyirciler tarafından izlenen kurmaca/itibarî yapı bütünüdür. Başta yazı olmak üzere çeşitli biçimlerde sabitlenmiş anlatılar metin olarak ifade edilirken sözlü gelenekte yaşayan ve her icra edildiğinde farklılaşan anlatı performans olarak adlandırılmaktadır. İster anlatının yazılısından okunma/okuma, isterse anlatma esnasında olsun okuyucu ve anlatıcı/nakil bulunmaktadır. Okuyucu ve icracı anlatıcıdan başka anlatının kendi kurmaca iç dünyasında olup bitenleri aktaran bir anlatıcı bulunmaktadır.

Anlatı yazıya geçtiği, hikaye tasnif edildiği zaman yazar ve musannifler, yarattıkları kurmaca metne olup biteni aktaran, okuyucu/dinleyici kitlesine anlatan, idrak seviyesi yüksek varlık yerleştirirler. Anlatıcı olarak adlandırılan bu kurmaca dünyanın kurmaca varlığı dışında zaman zaman da özellikle sözlü gelenekte icracı anlatıcı, onun iç dünyasına girip anlatıya müdahale eder. Dış anlatıcı olarak adlandırılan bu anlatıcıya yazılı/sabitlenmiş metinde çok sık rastlanmaz.